Son yeniləmə: 23 Fevral 2024 10:03
Dr. Nihat Büyükbaş: Dünyanın hiçbir yerinde, Türk anne babalar kadar çocuklarına “iyi okul”, “iyi eğitim” için her çeşit fedakarlığa katlanan başka bir millet görmedim
BAYRAQDAR MEDİA – Türkiyede ikinci baskısını yapan ve Azerbaycan Türkçesi ile Azerbaycan’da da basılan “Türklerde Eğitim” kitabının yazarı, eski Bakü Eğitim Müşaviri, Dr. Nihat Büyükbaş ile söyleşi…
Anadolu coğrafyasında 20 asırdır bağımsız yaşamış Anadolu Türkleri
Anadolu coğrafyasında 20 asırdır bağımsız yaşamış Anadolu Türkleri, tarihinde ilk kez tüm nüfusu asgari eğitimli, her bir ferdi yeteneği kadar iyi yetişmiş insan kaynağına sahiptir. Öte yandan bilişim teknolojisinin sağladığı imkanlarla dünyanın en iyi üniversitelerinin veya araştırma merkezlerinin ürettiği bilgiye anında ulaşma imkanları oluşmuştur.
Buna karşın batılı ülkelere ve ABD’ye özellikle lisans düzeyinde en yetenekli öğrencilerimizi seçerek ve üstüne para ödeyerek göndermemizin hiçbir karşılığı olmadığı gibi iyi insan kaynaklarımızı başka ülkelerin hizmetine sunuyoruz. Ve maalesef Tanzimattan günümüze en iyi öğrencilerimizi, seçerek, teşvik ederek yüksek maaliyetlerle, ülkemizdeki yabancı okullara veya yurtdışına gönderiyoruz. Sanki bütün Amerika üniversiteleri Harvard, Avrupa Üniversiteleri Oxford’muş gibi bakıyoruz. Oysa bu ülkelerde yüzlerce üniversitenin diplomaları ülkemizce tanınmamakta ve denklik verilmemektedir.
Türk eğitim tarihinde yabancı dille eğitim yapan okullar ya da yabancı okullarda okuyanlar sadece iyi “yabancı dil” öğrenmiştir. Ancak yurtdışı eğitimle bugüne kadar ne ülkesi adına bir buluşa kaynaklık etmiş bir bilim adamı, ne sosyal problemlerimize yerel çözümler üretmiş lider devlet adamı yetişmiştir.
Asırlardır süren yurtdışı eğitim maceramız
Asırlardır süren yurtdışı eğitim maceramızla yetişen insan kaynaklarımız, dış kaynaklı bölgesel terör sorununun çözümünü bile sorunun kaynağı olan yurtdışında üretilmiş tercüme bilgilerle içinden çıkılmaz hale getirmiştir.
Buna karşın insanımıza sağlanan yurtdışı eğitim imkânı ve Türk topraklarındaki yabancı okullar;
🔂Türk Dünyasında bilimin yeşermesine, dünya çapında görünür, etkili yerli okulların ve eğitimde kendi modelimizin gelişmesine engel olmuşlardır.
🔂Balkan ülkelerinin bağımsızlık mücadelesini veren liderlerin önemli bir kısmı Osmanlı topraklarındaki yabancı kolejlerin yetiştirdikleri oldu.
🔂Almanlarla 1. Dünya Savaşına girip, Osmanlı’nın dağılmasına sebep olan zihniyet, Alman okullarında Alman hayranı olarak yetişen asker, bürokrat insan kaynaklarımızdır. İngilizlerin her alandaki üstünlüğünü kabullenip ilim, bilimsel düşünme yöntemleri yerine, batının kurum ve kuruluşlarını taklitten öteye gitmeyen uygulamalarına öncülük edenler İngilizlerin, Fransızların dönüştürücü eğitim sisteminden geçen, yabancı eğitimli “aydınlarımız” oldu.
🔂Osmanlı’nın sadık vatandaşı Ermenileri militarize edip Müslüman katliamı yaptıranlar yine İstanbul, Amasya, Adana ve Harput’ta etkili olan yabancı okulların yetiştirdikleriydi.
🔂Orta Asya’da, Kafkaslar’da Türkleri asırlarca bağımlı kılan Rus okulları, Rus dilli eğitim ve Rus Bilimler Akademisinin tarih boyunca ürettiği bilgi, yetiştirdiği insan kaynaklarıdır.
🔂Cumhuriyet döneminde Köy Enstitüsü gibi yerli okul modellerimizi, Sovyet ideolojisine evirip kapanmasına sebep olanlar yine yabancı ülke/okul yetiştirmelerinin ideolojik saplantılarıdır.
🔂Kılık kıyafet, gelenek, çağdaşlık ve b. sloganlarla kadın nüfusunun eğitimsiz bırakılmasının temel nedeni de ezber sloganlara esir edilmiş, batı hayranı 19. yüzyıl Fransız “medeniyeti” yetişmesi, tercümeci insan kaynağımızdır.
Hala yurtdışı eğitim denilince batılı ülke üniversitelerine öğrenci transferi anlıyoruz
Bu açıdan bakıldığında hala yurtdışı eğitim denilince batılı ülke üniversitelerine öğrenci transferi anlıyoruz. Sadece Almanya’da 800 bin civarında İlk ve Ortaöğretim çağında vatandaşımızı eğitmek adına batı ülkelerinde bir ilkokul bile açmamıza müsaade edilmezken, ülkemizde dileyen ülke kendi diliyle ve öğretim programıyla her kademede okul açabiliyor. Buna karşın biz asırlardır yurt dışına eğitim müşaviri, eğitim ataşeleri ve öğretmenler gönderiyoruz. Müşavir ve ataşelerimiz bir yandan Batı üniversitelerine öğrenci kazandırmakla meşgulken öte yandan kendi çocuklarımıza Türkçe öğretebilmek için ilk ve ortaöğretim kurumlarına seçmeli Türkçe dersi koydurma uğraşı içindeler. Üstelik sadece Türkçe öğretmek için Yunus Emre Enstitüleri kurulmuş ve aynı işle meşguller. Tüm bu gözlemlerim sonucu pratikte yapmamız gerekenlere ilişkin önerilerim Türklerde Eğitim kitabında yazdığım gibi şunlardır:
1.Yurt dışına lisans ve yüksek lisans düzeyinde öğrenci göndermesi uygulamasına son vermeliyiz. Sadece o ülke tarihi, iki ülke ilişkilerinin tarihi seyri gibi spesifik konularda doktora düzeyinde kısa süreli araştırmalar için müsaade edilmelidir.
2.Türk Cumhuriyetleri, Afrika, Asya ve Balkanlarda ilk ve ortaöğretim kurumları açmak için Maarif Vakfınca yatırım yapılmalı ve yurt dışında MEB’e bağlı okullar bir devlet Vakfı olan Maarif’e devredilmelidir. Vakfın öğretmen, okul ve eğitim yöneticisi atama yöntemi liyakat kriterleri ile güncellenmelidir.
3.MEB’in Amerika ve Batı ülkelerine eğitim müşaviri ve ataşesi atama politikası sonlandırılmalı, sadece Balkan Ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri, Asya ve Afrika ülkelerinde yurt dışı teşkilatı kurulmalıdır. Diplomatik personelimizin tek misyonu, bu ülkelerden Türkiye Üniversitelerine öğrenci yönlendirmek ve Maarif Vakfının açtığı/açacağı okulların kaliteli eğitim hizmeti sunumuna öncülük etmek olmalıdır.
4.Türkiye’deki yabancı okullar sadece kendi ülke vatandaşlarını eğitmek amacı ile açılmalı, vatandaşlarımızın çocuklarını göndermeleri kesinlikle yasaklanmalıdır.
Yurtdışı eğitime, yabancı okullara, yabancı dille eğitim yapan yerli okullara millet olarak harcadığımız parayı, kendi okullarımızın eğitim kalitesine yönlendirerek bir yandan etkili okullar, diğer yandan yurtdışına öğrenci gönderme yerine yurtdışından kendi okullarımıza, üniversitelerimize uluslararası öğrenci çekmeye yoğunlaşmalıyız.
