Hələ uşaq yaşlarında böyüklərimizdən, ulularımızdan tez-tez “insan qocaldıqca müdrikləşir” kəlamını eşidərdik. Həmin vaxt bu kəlamın mənasını bilməsək də, yaşa dolduqca hər şeyi anlaya bildik. Həm də nənə və babalarımızın bəzi özünü apara bilməyən yaşlı adamların hərəkətlərinin “qocalıqda yorğalıq” sözləri ilə “dəyərləndirildiyinin” şahidi olurduq. Sonradan bu kəlamın da mənasını başa düşməyə başladıq.
Dövrümüzdə cərəyan edən bəzi proseslər də göstərir ki, bəzi insanlar yaşa dolduqca müdrikləşməkdənsə, Anadolu türkcəsində deyildiyi kimi saçma-sapan danışıqları ilə hər ötən gün özlərini daha da çətin duruma salır. Bunları təsadüfən xatırlatmadıq.
Məsələ burasındadır ki, 79 yaşlı ABŞ prezidenti Co Baydenin aprelin 24-də 1915-ci il hadisələrini “erməni soyqırımı” adlandırması məhz bizə ulularımızın bəhs etdikləri “qocalıqda yorğalıq” həvəsinə düşən qocaları xatırlatdı. Çünki qos-qocaman, dünyanı idarə edən üç-dörd ölkədən biri olan Birləşmiş Ştatların prezidentinin bu davranışının nə tarixi, nə siyasi, nə insani baxımdan heç bir əsası yoxdur.
Tarixi baxımdan ona görə ki, cənab Bayden tarixçi deyil və 106 il əvvəl guya olduğu iddia edilən qondarma “erməni soyqırımı” ilə bağlı dəyəri ancaq tarixçilər verə bilər. Amma siyasətə ilk addımını məhz “erməni mahnısı”nı züm-zümə edərək atan Bayden də, 7-dən 77-yə bütün dünya erməniliyi də yaxşı bilir ki, bu qondarma iddianın heç bir tarixi əsası yoxdur. Elə ona görə də, Türkiyə tərəfinin illərdir “arxivlər açılsın” təklifinə ermənilər müsbət reaksiya vermirlər.
Siyasi baxımdan ona görə ki, yalnız tarixçilərin dəyər verə biləcəyi bir hadisəyə ABŞ prezidentinin bu cür, heç bir diplomatik etiket qaydalarına sığmayan, xüsusilə də dövlət başçısı çəkisinə uyğun olmayan tərzdə reaksiya verməsi qətiyyən qəbuledilməzdir. Bütün bunlara rəğmən Co Baydenin “soyqırımı” ifadəsini işlətməsi mövcud Ağ Ev Administrasiyasının qondarma iddiadan Türkiyəyə qarşı siyasi təzyiq vasitəsi kimi istifadə etmək niyyətini ortaya qoyur.
İnsani baxımdan ona görə ki, əgər cənab Bayden həqiqətən də insanlıq üçün çalışan, qətliamlara və soyqırımlara qarşı olan birisidirsə, o zaman buyursun səmimi olduğunu təsdiq etsin. Əvvəla söhbət əgər uzaq tarixdən gedirsə, onda olmayan, sadəcə ermənilərin uydurduqları soyqırımına görə “göz yaşı tökən” Co Bayden, heç olmasa məhz həmin dövrdə – 1915-1921 hadisələri zamanı Anadoluda və Qafqazda qətlə yetirilmiş – özü də məhz ermənilər tərəfindən – yüz minlərlə türk və azərbaycanlı haqqında da bircə kəlmə deməliydi. Yaxud da heç uzağa getməyək, görəsən ABŞ prezidenti cəmi 29 il əvvəl ermənilərin Xocalıda azərbaycanlılara qarşı törətdikləri bəşəri cinayətlər barədə də danışacaqmı?
Biz çətin ki, bu suala müsbət cavab alaq. Çünki adamın erməni istəyi, erməni məhəbbəti o qədər başına vurub ki, bu yolda Birləşmiş Ştatlar kimi dövlətin maraqlarını belə qurban verdi. Yəni, əksər ekspertlərin də vurğuladıqları kimi indiki həssas məqamda regionda, hətta dünyada belə aparıcı aktorlardan biri olan Türkiyə kimi müttəfiqi ilə əməkdaşlığını erməni sevgisini qurban verən cənab Bayden bununla özünü də, ölkəsini də bitirdi. Ən əsası 1975-ci ildən bu günə kimi okeanın o tayındakı ermənilərin “ətəyindən yapışaraq” pillə-pillə bu gün tutduğu prezident postuna addımlayan Co Bayden “soyqırımı” ifadəsini işlətməklə, əslində ermənilərə ən böyük pisliyi etdi. Çünki Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsindəki qələbəsindən sonra Ermənistanın bütün sahələrdə xaos və anarxiya girdabına düşdüyü hər kəsə bəllidir. O da məlumdur ki, Ermənistanın indiki zamanda yeganə xilas yolu ötən il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli Bəyanatda əksini tapan maddələrə uyğun olaraq, regionda formalaşacaq əməkdaşlıq platformasında iştirakdan keçir. Co Baydenin iki dodağının arasından çıxan “soyqırımı” kəlməsi isə Ermənistandakı revanişist qüvvələri ürəkləndirə, nəticədə də Ermənistan daha bir yumruğa tuş gələ bilər.
Yeri gəlmişkən, ABŞ Prezidenti Co Baydenin “soyqırımı” ifadəsini işlətməsinə münasibət bildirən Türkiyənin Altınbaş Universitetinin rektoru, professor Çağrı Erhan deyib ki, buna adekvat cavab verilməlidir. O, ölkəsinin bundan sonra hansı addımları ata biləcəyinə dair aşağıdakıları qeyd edib:
“Türkiyə ilə ABŞ arasında imzalanan müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair razılaşma dayandırılmalı, Türkiyədə 15 iyul çevrilişinə cəhdə görə ABŞ-dan təzminat istənilməli;
Azərbaycanın Şuşa şəhərində Türkiyənin Baş Konsulluğu açılmalıdır. Bu, ermənipərəst Baydenə ağır bir zərbə olacaq”.
Fikrimizcə gözəl təklifidir. Və bunu bir qədər də genişləndirib, deyə bilərik ki, Co Baydenin son addımına cavab olaraq Türk Şurasının daha da güclənməsi istiqamətində atılan addımlar intensivləşdirilməlidir. Dəyərli professor Çağrı Erhanın təşəbbüsünün reallaşması tezləşdirilməli və Şuşada açılacaq Türkiyənin Konsulluğuna həm də Türk Şurasının təmsilçiliyi statusu verilməlidir.
